ಪು.ತಿ. ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್ಯ ಅವರ ಕಾವ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ, ಸಂತೋಷ್ ಟಿ ಅವರು ಮಾಡಿರುವ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ

ಭಾರತೀಯ ಕಲಾ ಲೋಕದ ಚಿಂತನೆಯಲ್ಲಿ ಆನಂದಾನೂಭೂತಿಯ ಕಾವ್ಯನ್ವೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವತ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಹರಿಸಿದ ಕವಿ ಪು.ತಿ ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್ಯ. ನವೋದಯದ ನವಿರಾದ ಭಾವಗಳ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಭಾವಗೀತಾತ್ಮಕ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಮರು ಮೌಲ್ಯಗಳ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಿದ ಕವಿಗಳಲ್ಲಿ ಪು.ತಿ.ನ ಮಹತ್ವದ ಕವಿ. ಪ್ರಕೃತಿ ಪ್ರೇಮ, ತತ್ವ ಜಿಜ್ಞಾಸೆ, ಮಾನವ ಸಂಬಂಧ ,ಪುರಾಣ, ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಸಕಲ ಹೂರಣವೇ ಇವರ ಕಾವ್ಯದ ತುಂಬಾ ತುಂಬಿದೆ.

“ಪ್ರಜ್ಞಾ ನವನವೋಲ್ಲೇಖಶಾಲಿನಿ ಪ್ರತಿಭಾಮತಾ
ತದನುಪ್ರಾಣನಾಜೀವದ್ವರ್ಣನಾ ನಿಪುಣಃ ಕವಿಃ
ತಸ್ಯ ಕರ್ಮ ಸ್ಮೃತಂ ಕಾವ್ಯಂ”

ಭಟ್ಟತೌತನ ಈ ಹೇಳಿಕೆಯಂತೆ ಹೊಸಹೊಸ ಭಾವಗಳನ್ನು ನಿತ್ಯನೂತನವಾಗಿ ಕಂಡು ಕಟ್ಟುವ ಪ್ರಜ್ಞೆಯೇ ಪ್ರತಿಭೆ. ಈ ಪ್ರತಿಭೆಯ ಪ್ರಾಣದಿಂದ ಜೀವತುಂಬಿ ವರ್ಣಿಸಬಲ್ಲ ನಿಪುಣನೇ ಕವಿ. ಇವನ ಕರ್ಮವೇ ಕಾವ್ಯ ಎಂದು ವಿಧಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಪು.ತಿ.ನ ಕಾವ್ಯದ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರತಿಭೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಆನಂದದಲ್ಲಿ ಲೀನವಾದ ಕವಿ ಆತ್ಮೋದಯದ ಅನಂತ ದಿಗ್ಧಿಗಂತ ಕಲ್ಪನೆಯಲ್ಲಿ ತೇಲಿ ಕಾವ್ಯ ಕಾಣ್ಕೆಯ ಸತ್ಯವನ್ನು ಮನಗಾಣಿಸುತ್ತಾನೆ. ಕವಿ ಎಂಬ ಹ್ರದಯ ಭಾವಪರವಶತೆಯಿಂದ ಸೌಂದರ್ಯೋಪಾಸನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುತ್ತದೆ. ಭವನಿಮಜ್ಜನ ಚಾತುರ್ಯ ಮತ್ತು ಲಘಿಮಾಕೌಶಲ್ಯಗಳು ನೈಪುಣ್ಯತೆಯಿಂದ ಕವಿಯ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಪದತತ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಸೆಯುತ್ತದೆ. ಕವಿಯೆಂಬ ಪುಣ್ಯವಂತ ದರ್ಶಿಸಿದ ಸೌಂದರ್ಯ , ಕಾವ್ಯದ ಬಂಧುಬಂಧುರದಲ್ಲಿ ಮೇಳೈಸುತ್ತದೆ. ಇದು ದೈವದತ್ತವಾಗಿ ಒಲಿದಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಲೋಕಾನುಭವಗಳ ಶಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದಲೂ ಬಂದಿರಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಕಾರಯತ್ರಿ ಪ್ರತಿಭೆ ಮತ್ತು ಭಾವಯಿತ್ರಿ ಪ್ರತಿಭೆಯೆಂದು ಭಾರತೀಯ ಕಾವ್ಯಮೀಮಾಂಸೆಯಲ್ಲಿ ಊರ್ಜಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

“ಒಂದು ಮೊಗದೊಳು ಚೆಲುವು
ಮತ್ತೊಂದರೊಳು ನಲಿವು
ರಸಿಕರೊಲುಮೆಯ ಬಳಕೆಗೆಂಥ ನಾಣ್ಯ
ಇದನು ಟಂಕಿಸುತಿರುವ ಕವಿಯೆ ಮಾನ್ಯ
ನಮೋ ನಮೋ ಆತನಿಗೆ
ನಮೋ ರಸವಿಧಾತನಿಗೆ”(ಪು.ತಿ.ನ ಕವಿಪುಟ -ಪುಟ 37)

ಒಂದೇ ನಾಣ್ಯದ ಎರಡು ಮುಖಗಳಿವು. ಕವಿಯ ಅನುಭವದ ಮೂಸೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದ ನಾಣ್ಯವೇ ಕಾವ್ಯ. ಒಂದು ಚೆಲುವು ಮತ್ತೊಂದು ನಲಿವು. ಸೌಂದರ್ಯಯೋಪಾಸನೆಯ ರಸಗ್ರಾಹಿಯಾದ ಕವಿಯ ಟಂಕಸಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಿತವಾದ ಕಾವ್ಯವೆಂಬ ಈ ನಾಣ್ಯ ರಸಿಕರ ಒಲುಮೆಯ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಚಾಲ್ತಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ . ಸಹ್ರದಯರ ರಸಾಸ್ವಾದನವನ್ನು ಭಾವ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಯಿಂದ ತುಂಬಿಕೊಡುವ ಈ ಕವಿ ಎಂಬ ಮಹಾಶಯ ರಸಸೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮನಿಂಗಿತಲೂ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಾನೆ ಎಂಬ ಆತ್ಮಗೌರವ ಪು.ತಿ.ನ ಅವರಿಗಿದೆ.

“ಕರಿಮುಗಿಲ ಬಲೆಯೊಳಗೆ
ಪರೆ ಸಿಲುಕಿ ನೋಯುತಿದೆ;
ಗಾಳಿ ಬಾನಲೆಯುತಿದೆ
ಪಾಳೆಯದ ಭೂತದಂತೆ” (ಗೋಕುಲ ನಿರ್ಗಮನ)

ರವಿ ಕಾಣದ್ದನ್ನು ಕವಿ ಕಂಡ ಎಂಬ ಮಾತಿದೆ. ಕವಿ ಕಂಡ ಆ ರಮಣೀಯ ಭಾವ ಜಗತ್ತನ್ನು ಇತರರಿಗೆ ಹೇಳಬೇಕಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅದು ಲೋಕ ವಾರ್ತೆಯಂತೆ ಹೇಳಿಬಿಡುವುದು ಸಹಜ. ಅದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರ ಮಾತು. ಆದರೆ ಕವಿ ಅದನ್ನು ಹೇಳಬೇಕು ಅಲ್ಲಿನ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ತಾಕಲಾಟದಲ್ಲಿ ಕವಿ ಹೆರಿಗೆ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಹೆತ್ತಂತೆ, ಪು.ತಿ.ನ ಕಾರ್ಮುಗಿಲ ಬಲೆಯೊಳಗೆ ಪರೆಯ ಮಂಕು ಸಿಲುಕಿದ ಚಂದ್ರನು ಸಂಕೋಲೆಯನ್ನು ಬಿಡಿಸಿ ಹೊರಗೆ ಬಂದು ರಸಕಾಂತಿಯನ್ನು ಹೊಮ್ಮುವಂತೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.

“ಭವದ ಮೇಲಿದೆದ್ದು ಭಾವದಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸಿ
ನುಡಿನುಡಿಯ ಕೇಂದ್ರದಲಿ ರೂಪುಗೂಡಿ”( ಪು.ತಿ.ನ ಸಮಗ್ರ ಕವನಗಳು ಪುಟ 309)

ಹುಟ್ಟುವ ಕಾವ್ಯ ಭವ ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ಹೊರತಾಗಿಲ್ಲ. ಭವಿಯಾದವನು ಅನುಭವಿಯಾಗಿ, ಅನುಭವಿಯಾದವನು ಅನುಭಾವಿಯಾಗಿ ಸಂಚರಿಸುವ ಭಾವಸ್ತರದಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯ ಹದವಾಗಿ ಹ್ರದ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.

“ಸಾರಸ್ವತ ಶ್ರೀ ಪ್ರತೀಕ
ತಾರಸೂರ ಪ್ರೇಮಲೋಕ
ಸೂರಿಜನ ಪ್ರಿಯ ಜ್ಯೋತಿಸ್ಸಾರ
ಶರ್ವರೀ ಚೂಲಿಕಾ
ಶೌರಿನೇತ್ರ ಶೃ಼ಂಗಾರಕ” (ಪು.ತಿ.ನ ಹ್ರದಯವಿಹಾರಿ, ಸಂಧ್ಯಾಗಗನರಾಗ, ಸಮಗ್ರ ಕಾವ್ಯ ,ಪುಟ 399)

ಪು.ತಿ.ನ ರ ಕಾವ್ಯ ಸಂಗೀತದ ಸಹಚರ್ಯದಿಂದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಶೈಲಿಯ ಗೇಯಾಂಶಗಳಿಂದ ಕೂಡಿವೆ. ಕೃಷ್ಣನ ಕೊಳಲಿನ ನಾದ ಮಾಧುರ್ಯಾ ರಾಗ ಸಂಯೋಜನೆಗಳಿಂದ ಕವಿಯ ಹ್ರದಯ ಮಿಡಿದಿದೆ. ಸಂಧ್ಯೆಯ ಸೊಬಗನ್ನು ವರ್ಣಿಸುವ ಕವಿ ಶೌರಿನೇತ್ರ ಶೃಂಗಾರಕ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ . ಶಾಂತ ರಸದ ಸಂಚಾರಿ ಭಾವಗಳೆಲ್ಲವೂ ಇಲ್ಲಿ ಮೈನೆರೆದು ನಿಂತಿದೆ. ಇದರಿಂದಲೂ ಆತ್ಮಾನಂದ ಸಾಧ್ಯವೆಂಬುದನ್ನು ಮನಗಾಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಸೃಷ್ಟಿಯ ಲೀಲೆಯಲ್ಲಿ ಬದುಕನ್ನು ಸಹ್ಯತೆಯ ಕಡೆ ಸಾಗಿಸುವ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯೆಂದರೆ ಕಲೆ. ಕಲೆಯೆಂದರೆ -ಕಾವ್ಯ ಕಾವ್ಯವೆಂದರೆ ಸಂಗೀತ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಪ್ರಯೋಗಿಕವಾಗಿ ಕವಿ ಅನುಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನೋವು ನಲಿವಿನ ಮತ್ತೊಂದು ಹಂತವೇ ಆನಂದ . ರಸ ಸರಸ್ವತಿಯ ಹರಿಯುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಾವು ಪಾವನವಾಗುತ್ತೆವೆ.

“ಜಗ ಚೆಲುವೆನ್ನುವ ಬಗೆಯನುರಣನೆ
ವಿಶ್ವಾತ್ಮನ ನಿರ್ಹೇತುಕ ಕರುಣೆ “

ಅಸೀಮ ರೂಪಿಯಾದ ನಮ್ಮ ಮನಸ್ಸು ಜಗದ ಚೆಲುವನ್ನು ಆಸ್ವಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಆಹ್ಲಾದ ಭರಿತವಾದ ಈ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಭಗವಂತನ ಅಹೇತುಕ ಕರುಣೆಯಿಂದ ಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಸತ್ಯ ಸುಂದರವಾದ ಅಮೋಘ ಆತ್ಮಾನಂದ ಭಗವಂತನ ಅವಿಚ್ಚಿನ್ನ ರೂಪವಾಗಿದೆ.

ಯದುಗಿರಿಯ ಬದುಕನ್ನು ನಿತ್ಯ ಅನುಭವಿಸಿದ ಪು.ತಿ.ನ ಭಾಗವತ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಆರಾಧನೆಯಲ್ಲಿ, ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣನ ಸಾಂಗತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತದ ದೇಗುಲದಲ್ಲಿ, ನಿಸರ್ಗದ ಮಡಿಲಿನಲ್ಲಿ, ದೈವಿಭಕ್ತಿಯ ಪರವಶತೆಯಲ್ಲಿ ಕವಿತೆಯ ಅದ್ಭುತ ಸೃಷ್ಟಿಯನು ಸೃಜಿಸಿದರು.

“ಚೆಲುವುಕ್ಕಿದೆ, ಮುದ ಮುಡಿದೆ
ಯಾದವ ಗಿರಿ ನಭದಿ
ಏನ್ ಶಾಂತಿಯು, ಸೌಂದರ್ಯವು
ಯಾದವ ಗಿರಿ ನಭದಿ,
ಏನ್ ಮೌನವು, ನೀರವತೆಯು
ಮಲೆ ತುದಿ ದೇಗುಲದಿ”(ಯದುಗಿರಿ ಹಣತೆ)

ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸಹಜ ಸ್ಪಂದನ ಸೊಬಗಿನಿಂದ ಅನುರಣಿತವಾದ ಇವರ ಕಾವ್ಯ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪರಿಸರದ ಪ್ರತಿಬಿಂಬವಾಗಿದೆ. ಮೇಲುಕೋಟೆಯ ಚೆಲುವ ನಾರಾಯಣನ ಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಯ ಸುಧೆಯಂತೆ ಪಾರಾಂಪರಿಕ ಕಾವ್ಯ ರಚನೆಗೈದ ಪು.ತಿ.ನ ಆಧುನಿಕ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಮೂಲ ಬೇರುಗಳ ಹುಡುಕಾಟದಲ್ಲಿ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಪೌರ್ವಾತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳ ತಿಕ್ಕಾಟಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಹೊಸದೊಂದು ಮೌಲಿಕ ಕೊಡುಗೆಯ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಬರೆದರು. ಭಾರತೀಯ ಕಾವ್ಯ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸೊಬಗಿನ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಬದ್ಧ ದರ್ಶನ , ಸಮಾಧಿ ಶಾಂತ ಸ್ಥಾಯಿಯ ರಸಚಿಂತನೆಯ ಸಾಧ್ಯಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಪು.ತಿ.ನ ಅರಿತಿದ್ದರು. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಕವಿಗೆ ತನ್ನ ಭಾವ ಪ್ರಕಟಿಸುವ ಒತ್ತಡ, ಭಾವಗೀತೆಯ ಭವ್ಯ ಮಾರ್ಗ , ಗೀತಗಾರಿಕೆಯಿಂದ ಮೈದಳೆದ ಮಧುರ ಸಂಗೀತ ಭಾವಗಳು ಒಂದು ಸುಂದರ ಆಯಾಮವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸಿದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಧರ್ಮದ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಾಸ್ತವದ ಬದುಕನ್ನು ಪುರಾಣ ಪ್ರಜ್ಞೆಯ ಜಿಜ್ಞಾಸೆಯೊಂದಿಗೆ ಕಾವ್ಯ ದಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ‘ಮಲೆ ದೇಗುಲ’ದ ತುಂಬ ಶ್ರೀವೈಷ್ಣವ ತತ್ವ ಪರಿಭಾಷೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮನಶಾಂತಿಯ ಸಮಚಿತ್ತದ ಶಾಂತ ಸ್ಥಾಯಿ ಭಾವದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಶಾಂತಿ ಏನ್ನುವುದು ಎಷ್ಟು ಸಮಾಧಾನ, ಮೌನ, ನೀರವತೆಯೋ ಅಷ್ಟೇ ಭೀಭಿತ್ಸವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅನುಭವದ ಅಂತರಂಗ ಶುದ್ಧಿ ಪಡೆದ ಒಬ್ಬ ಕವಿಯಿಂದ ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಪು.ತಿ.ನ ಅಂತ ಶಾಂತಿ ಸನ್ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಗವಂತನಿಗೆ ಶರಣಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲ ವ್ಯಾಪಾರಗಳು ಭಗವಂತನ ಕೃಪೆಯಿಂದಲೇ ಸಾಧ್ಯ ಎಂದು ಇವರ ನಂಬಿಕೆ. ಮಲೆದೇಗುಲದಂತ ಸಾನೆಟ್ಟುಗಳು ದೈವಿ ಸಾಕ್ಷತ್ಕಾರದ ಸಮ್ಯಕ್ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಆಳ್ವಾರರ ಝೆನ್ ಧ್ಯಾನ ಭಕ್ತಿ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯ ಉನ್ಮಾದ ಭವ್ಯತೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಪಡೆದಿದೆ. ಭಕ್ತಿಯೆಂದರೆ ಹುಚ್ಚು ಹೊಳೆಯಲ್ಲ, ಕೊಚ್ಚುವ ಪ್ರವಾಹವಲ್ಲ, ಅಲೆಅಲೆಯಾಗಿ ಕಂಪನವಾಗುವ ಶಾಂತ ಸ್ವಭಾವ ಲಹರಿ ಎಂಬುದು ಇಳಿದು ಬರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಕವಿತೆಗಳ ಕಥನಕ್ರಮ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಪ್ರಜ್ಞಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಯ ಪರವಶತೆಯಿಂದ ತೇಲಿ ವಸ್ತಾವದ ಕಡೆ ಹರಿಯುವ ಮನ ಪು.ತಿ.ನರಿಗೆ ಇದೆ. ಭಕ್ತಿಯಷ್ಟೆ ಬದುಕು ಮುಖ್ಯ . ಬದುಕಿನಿಂದಲೇ ಭಕ್ತಿ, ಭಕ್ತಿಯಿಂದಲೇ ಮುಕ್ತಿ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆ ಸದಾ ಇವರಲ್ಲಿ ಜಾಗೃತವಾಗಿದೆ. ಉನ್ಮಾದದ ಸೋಪಾನ ತಲುಪಿದ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ವಸ್ತಾವದ ಬದುಕಿನ ಚಿಂತನೆಯನ್ನು ಮನಗಾಣುವ ಶಕ್ತಿ ಪು.ತಿ.ನರಿಗೆ ಸಹಜವೇ ಸರಿ. ‘ರಥ ಸಪ್ತಮಿ ಮತ್ತು ಇತರ ಚಿತ್ರಗಳು ‘ಪ್ರಬಂಧಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಅಂಶಗಳು ಗೋಚರವಾಗುತ್ತದೆ . ಭಗಂತನ ಭೌತಿಕ ಇರುವಿಕೆ , ಪೂಜೆ ಪುನಸ್ಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಸಂಸ್ಕಾರದ ಗುಣ ವಿಶೇಷತೆ ಕವಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ . ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಂತ ಮನಸ್ಸಿನಷ್ಟೆ ಆದ್ರತೆ ಕಾವ್ಯಕ್ಕೆ ಬೇಕು. ಕಾವ್ಯ ವಸ್ತುವು ಲೋಕಾನುಭವದಿಂದ, ಪ್ರತಿಭೆಯಿಂದ, ಮಾನವ ಸ್ವಭಾವಗಳಿಂದ ಬರುತ್ತದೆ. ಆ ಸಂವೇದನೆಗಳಿಂದಲೇ ಕಾವ್ಯ ಮೈತಳೆದು ನಿಲ್ಲುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಇವರ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಪರಕಾಯ ಪ್ರವೇಶಿ ಮಾಡಿ ಬರುವುದು ಒಬ್ಬ ಪ್ರಜ್ಞಾವಂತ ಕವಿಗೆ ಸುಲಭ , ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿಗೆ ಕಷ್ಟ , ಅಂಥ ಪ್ರವೇಶ ಪು.ತಿ.ನ ಮನೋಭಾವ ಮನಸ್ಥಿತಿಯಾಗಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಸುಲಭವಾಗಿ ಸ್ವಕಾಯ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಪಡೆದು ಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಅನುಭವದಿಂದ ಅನುಭಾವಕ್ಕೆ , ಅನುಭಾವದಿಂದ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ಜಿಗಿಯುವುದು ಪು.ತಿ.ನರಿಗೆ ಬಹು ಸುಲಭದ ಮಾತು. ಹಾಗಾಗಿಯೆ ಇವರ ಕಾವ್ಯ ಪೂರ್ತಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವೂ ಅಲ್ಲ, ಪೂರ್ತಿ ವೈಚಾರಿಕವೂ ಅಲ್ಲ ಅವುಗಳ ಮಧ್ಯೆ ನಿಂತು ಹದವಾದ ಪರಿಪಾಕವಾಗಿ ತೋರುತ್ತದೆ . ಪದ್ಮಪತ್ರದ ಜಲಬಿಂದುವಿನಂತೆ ಅಂಟಿಯು ಅಂಟದಂಥ ಕಾವ್ಯ ನಡೆಯ ನಿಲುಗಡೆ ಪು.ತಿ.ನರಿಗೆ ಸಿದ್ಧಿಸಿತ್ತು.

“ಬಳ್ಳಿಯೊಡಲ ಕುಸುಮದಂತೆ
ಹುದುಗಿದೆನ್ನ ಗೀತವು
ಮೆಲ್ಲನೊಡೆದು ಬರುವುದೆಂದು ?
ಎಂದು ನಲಿವೆ ಬೆದರುವೆ” (ಸಮಗ್ರ ಕವನಗಳು ಪುಟ 1)

ಬಳ್ಳಿಯೊಡಲ ಕುಸುಮದಂತೆ ಹುದುಗಿದ ಇವರ ಗೀತ ಕುಸುಮವಾಗಿಯೇ ಬಳ್ಳಿಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಡುವುದು. ಈ ಬೇರ್ಪಡಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ನಲಿವಿನ ಬೆದರಿಕೆಯಿಂದ ಬೆದರುವ ನಿಷ್ಟುರ ಅಸಹಿಷ್ಣು ಲೋಕದ ಚಿಂತನೆಯಿದೆ. ಭಾವ ಪ್ರಪಂಚದ ರೂಪುರೇಖೆಯ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಕಾಣಲು ಕವಿ ತವಕಿಸುವ ಭಯ ಇಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯ ಹುಟ್ಟುವ ಸುಂದರ ಕವಿ ಸಮಯದ ನೋವು ಕವಿಗೆ ಕವಿಗೆ ಸುಮಧುರ ಯಾತನೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

“ಕೊಳಲನೂದು ಗೋವಿಂದ
ಮುಪ್ಪಿಗಾಗಲಾನಂದ”

ಎಂಬ ರಸ ಸಂಗೀತ ಕಾವ್ಯ ಚಿಂತನೆ ಮುಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಹರೆಯವನ್ನು ಕಂಡಂತೆ ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿವೆ. ಕೃಷ್ಣನ ಕೊಳಲಿನಾ ಗಾನವ ಆಲಿಸುವ ಪು.ತಿ.ನರಗೆ ಯಾಮೂನಾ ತೀರದ ಕಲ್ಪನೆ ಸಹಜವಾಗಿದೆ.

ಗಣೇಶ ದರ್ಶನದ ಅವರು ಎನ್ನುವ ಕವಿತೆ

“ಹತ್ತು ವರ್ಷ ಒಟ್ಟಿಗಿದ್ದೂ
ಮನವ ಮನವ ಒಲುಮೆ ಕಾವು ಬೆಸೆಯಲಿಲ್ಲವು
ನಗೆಯ ಜಾಣ ಸಿಡುಕ ಕಾಣ
ಆಕೆಯೆಂದರವಗೆ ಪ್ರಾಣ ಅವಳೆ ಎಲ್ಲವು

ಮಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಇವನ ಮಿಡಿತ
ತಾರದಲ್ಲಿ ಅವಳ ನುಡಿತ ಶೃತಿಯೆ ಸೇರದು
ಅವಳಾಸೆಯನೀತನೆಟುಕ
ಆಕೆಗಿವನೊಳಾಯ್ತು ಮರುಕ ಭಾವವೇರದು

ಹಸುಳೆ ಅವನದಲ್ಲ – ಎಲ್ಲ
ಜನಕು ಅವರ ಕನಸತೋರ್ವ ಗುಡಿಯ ಗುಟ್ಟಿದು
ಪ್ರಕೃತಿಯ ಹೀಮ್ಮೇಳವಾಗಿ
ಕಾಮನಂದು ಬಾಜಿಸಿದ್ದ ಹಾಡ ಮಟ್ಟಿದು”

ಇಲ್ಲಿನ ಕಾವ್ಯದ ತಳಹದಿ ಶಿಲ್ಪ ಪ್ರತಿಮೆಯಾಗಿ ಮೂಡಿದೆ. ಇ ಕವಿತೆ ಕಥಾನಾವಸ್ಥೆ ಲೋಕಾನುಭವದ ಅಂತಿಮ ಮಾನವಗುಣ ಸಂಸ್ಕಾರವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತದೆ . ಇಲ್ಲಿ ಮಾಸ್ತಿಯವರ ‘ವೆಂಕಟಿಗನ ಹೆಂಡತಿ ‘ ಗದ್ಯಕಥೆ, ಗೌಡರಮಲ್ಲಿ ಕಥನ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುತ್ತದೆ.

“ಬೆದೆಗುರುಡಿನ ಪ್ರಕೃತಿ ಸೃಷ್ಟಿ
ಗೊಲುಮೆಯಿಂದ ಪುಷ್ಟಿ ತುಷ್ಟಿ
ಬೆದೆ ವೇದನೆ
ಪ್ರೇಮವಾತ್ಮದಾರಾಧನೆ
ಬೆದೆಗೆ ನೇರವಲ್ಲ ಹೃದಯ
ದಾರಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ
ಒಲವೊಳು ಬೆದೆ ತಂಗುವಂದು
ಜೀವದ ಹದ ಬೇರೆ” (ಬೆದೆ ಮತ್ತು ಒಲುಮೆ)

ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಕಾಮಗಳಿಗಿರುವ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧ ಮಾನವೀಯವೇದ್ಯ ಸಂವೇದನೆಯಾಗಿದೆ. ಬೆದೆಯ ಪ್ರಕೃತಿಗೂ ಒಲುಮೆಯ ಪುಷ್ಟಿ ತುಷ್ಟಿಯಾಗಿ ವಿಭಾವಾನುಭಾವ ಸಂಚಾರಿ ಭಾವಗಳ ಸಂಯೋಗ ರಸನಿಷ್ಪತ್ತಿಯಂತೆ ಭಾವ ಕಾರಣ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಬೆದೆ ವೇದನೆ. ಪ್ರೇಮವಾತ್ಮದಾರಾಧನೆ ಬೆದೆಗೆ ಹೃದಯ ನೇರ ಕಾರಣವಲ್ಲ ಅವುಗಳ ದಾರಿ ವಿಭಿನ್ನ . ಒಲವಿನಲ್ಲಿ ಬೆದೆ ಸ್ಥಿರವಾಗುವ ಜೀವದ ಹದ ಬೇರೆಯದೆ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಮಾನವ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ತಿದ್ದಿ ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು ಸಾರಿ ಒಂದರೊಳಗೊಂದು ಮಿಳಿತವಾದ ಬೆದೆ ಮತ್ತು ಒಲುಮೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪು.ತಿ.ನ ಅವರ ವಿಶಿಷ್ಟತೆಯ ಕಾವ್ಯಪ್ರಯೋಗ ಕನ್ನಡ ಸಂಸ್ಕೃತ ಮಿಶ್ರಿತವಾಗಿ ಗೇಯ ಸಂಪನತೆಯಿಂದ ಹಾಡುಗಬ್ಬಗಳಾಗಿ ಕನ್ನಡದ ಆಯಾಮವನ್ನು ನವೋದಯ ಆಧುನಿಕ ಕಾವ್ಯ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸೃಜನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.